تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در دهه‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین موانع توسعه اقتصادی و تجاری کشور بوده است. این تحریم‌ها، که شامل محدودیت‌های تجاری، مالی، و بانکی می‌شوند، تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی کشور گذاشته و باعث کاهش دسترسی ایران به سیستم‌های مالی جهانی شده‌اند. در این شرایط، ارزهای دیجیتال به عنوان یک راه‌حل ممکن برای عبور از تحریم‌ها و کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی بین‌المللی، مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این مقاله از سری مقالات صرافی ارز دیجیتال، تأثیر تحریم‌ها بر پذیرش ارزهای دیجیتال در ایران و عواملی که موجب افزایش یا کاهش استفاده از این فناوری در کشور شده‌اند، بررسی می‌شود.
1. تحریم‌های مالی و بانکی و ایجاد نیاز به ارزهای دیجیتال
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ایران در دوران تحریم‌ها، دسترسی محدود به شبکه‌های مالی جهانی و سیستم‌های پرداخت بین‌المللی مانند SWIFT است. این محدودیت‌ها باعث شده‌اند که تجارت خارجی ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو شود. در این شرایط، ارزهای دیجیتال به عنوان یک راه‌حل برای انجام معاملات بین‌المللی بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مطرح شده‌اند. بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، که به صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به بانک‌ها عمل می‌کنند، توانسته‌اند به یک گزینه جذاب برای ایرانیان تبدیل شوند تا از محدودیت‌های تحریمی عبور کنند. یکی از مسائل مهم در مورد دنیای کریپتو بررسی آینده ارزهای دیجیتال در ایران است.
2. جلوگیری از دسترسی به سیستم‌های پرداخت جهانی
ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، در بسیاری از موارد از استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی و سیستم‌های پرداخت آنلاین مانند PayPal و Visa و MasterCard محروم است. این موضوع باعث ایجاد مشکلات جدی برای کسب‌وکارها و حتی افراد عادی شده است که برای انجام خریدهای بین‌المللی یا پرداخت‌های آنلاین به این سیستم‌ها نیاز دارند. در این شرایط، ارزهای دیجیتال می‌توانند به عنوان یک ابزار پرداخت جایگزین برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی و دور زدن تحریم‌ها به کار روند. در واقع، استفاده از ارزهای دیجیتال به ایرانیان این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به واسطه‌های خارجی، تراکنش‌های خود را انجام دهند.
3. تسهیل تجارت بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی
یکی از بزرگ‌ترین مزایای ارزهای دیجیتال در شرایط تحریمی، امکان تسهیل تجارت بین‌المللی است. با استفاده از ارزهای دیجیتال، شرکت‌ها و افراد در ایران می‌توانند به راحتی و بدون نیاز به سیستم‌های مالی سنتی، با کشورهای دیگر تعاملات تجاری خود را انجام دهند. همچنین، ارزهای دیجیتال می‌توانند ابزاری مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشند. سرمایه‌گذاران بین‌المللی می‌توانند از طریق ارزهای دیجیتال به پروژه‌های ایرانی سرمایه‌گذاری کنند، بدون آنکه نگران تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی باشند.
4. نگرانی‌های امنیتی و قانونی
با وجود مزایای قابل توجه ارزهای دیجیتال در شرایط تحریمی، پذیرش این ارزها در ایران با چالش‌هایی نیز مواجه است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، نگرانی‌های امنیتی و قانونی است. بسیاری از مسئولان ایرانی نگران استفاده از ارزهای دیجیتال در تراکنش‌های غیرقانونی مانند پولشویی یا تأمین مالی تروریسم هستند. به همین دلیل، در برخی موارد، دولت ایران اقدام به محدود کردن یا نظارت بر استفاده از ارزهای دیجیتال کرده است. این نگرانی‌ها می‌تواند بر پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال تأثیر منفی بگذارد، به ویژه در صورتی که دولت سیاست‌های سختگیرانه‌ای را در این زمینه اعمال کند.
5. افزایش توجه به بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال ملی
در پاسخ به چالش‌های تحریمی و نیاز به سیستم‌های مالی مستقل، ایران به سمت توسعه ارز دیجیتال ملی، یعنی «ریال دیجیتال»، حرکت کرده است. بانک مرکزی ایران در سال‌های اخیر به بررسی امکان طراحی ارز دیجیتال ملی پرداخته و اقدامات اولیه برای راه‌اندازی آن آغاز شده است. این ارز دیجیتال ملی می‌تواند به عنوان یک راه‌حل داخلی برای تسهیل پرداخت‌های داخلی و خارجی، کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی بین‌المللی، و کاهش اثرات تحریم‌ها عمل کند. با این حال، همچنان نگرانی‌هایی در مورد قابلیت رقابت این ارز با سایر ارزهای دیجیتال جهانی وجود دارد.
6. تحریم‌ها و تأثیر آن بر استخراج ارزهای دیجیتال
یکی دیگر از زمینه‌هایی که تحریم‌ها تأثیر زیادی بر آن دارند، استخراج ارزهای دیجیتال است. ایران به دلیل هزینه‌های پایین انرژی، یکی از مقاصد محبوب برای استخراج بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال است. اما با افزایش فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها، مشکلاتی در تأمین تجهیزات استخراج و واردات آن‌ها به ایران به وجود آمده است. در نتیجه، برخی از مزارع استخراج ارز دیجیتال در کشور با مشکلاتی در زمینه تأمین تجهیزات و دسترسی به اینترنت و منابع انرژی روبه‌رو هستند.
نتیجه‌گیری
تحریم‌ها بدون شک تأثیرات عمیقی بر پذیرش و استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران داشته‌اند. از یک سو، تحریم‌ها باعث شده‌اند که ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری برای عبور از محدودیت‌های بانکی و مالی بین‌المللی مطرح شوند. از سوی دیگر، نگرانی‌های قانونی و امنیتی همچنان مانع از پذیرش گسترده‌تر این ارزها در کشور می‌شود. با این حال، به نظر می‌رسد که ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک‌چین در آینده‌ای نزدیک نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا کنند و به ابزارهای مالی مؤثری برای دور زدن تحریم‌ها تبدیل شوند.
منبع مقاله: https://www.researchgate.net/publication/354704121_Digital_currencies_and_economic_sanctions_the_increasing_risk_of_sanction_evasion
