مکانیسم ماشه یا Snapback Mechanism اصطلاحی در سیاست و اقتصاد بین‌الملل است که در چارچوب توافقات چندجانبه نظیر برجام مطرح می‌شود. فعال شدن این سازوکار باعث بازگشت خودکار تحریم‌ها می‌گردد و پیامدهای آن تنها محدود به سیاست خارجی نیست، بلکه بر اقتصاد و حتی بازارهای نوینی مانند صرافی ارز دیجیتال و معاملات رمزارزی نیز تأثیر مستقیم دارد.
ارتباط سیاست‌های بین‌المللی با بازارهای مالی
بازار ارزهای دیجیتال ماهیتی جهانی و بدون مرز دارد، اما همچنان به تصمیمات سیاسی و تحولات بین‌المللی حساس است. زمانی که مکانیسم ماشه فعال می‌شود و تحریم‌ها علیه یک کشور بازمی‌گردد، فضای بی‌اعتمادی و نگرانی در اقتصاد کلان آن کشور ایجاد می‌گردد. این نگرانی معمولاً خود را در افزایش تقاضا برای دارایی‌های جایگزین مانند بیت‌کوین و تتر نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاران و حتی مردم عادی، برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در برابر تورم و کاهش ارزش پول ملی، به سمت ارزهای دیجیتال حرکت می‌کنند.
مقاله پیشنهادی: بررسی آینده ارزهای دیجیتال در ایران
افزایش تقاضا برای رمزارزها در شرایط تحریم
فعال شدن مکانیسم ماشه اغلب موجب محدود شدن دسترسی یک کشور به سیستم مالی بین‌المللی می‌شود. در چنین شرایطی، رمزارزها به‌عنوان ابزاری برای نقل و انتقالات مالی غیرمتمرکز اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. به‌عنوان مثال، کسب‌وکارها و اشخاصی که امکان استفاده از حواله‌های بانکی یا سوئیفت را از دست می‌دهند، می‌توانند از بلاکچین و ارزهای دیجیتال برای انجام مبادلات خود بهره ببرند. این مسئله موجب می‌شود که تقاضا برای ارزهایی مانند تتر(USDT)یا بیت‌کوین در داخل کشور افزایش یابد و گاهی حتی نرخ آنها در بازار داخلی بالاتر از قیمت جهانی معامله شود.
نوسانات شدید قیمت
هرچند افزایش تقاضا می‌تواند به رشد بازار داخلی منجر شود، اما باید توجه داشت که مکانیسم ماشه به‌طور همزمان ریسک سیستماتیک را نیز افزایش می‌دهد. سرمایه‌گذاران خارجی در مواجهه با بازگشت تحریم‌ها معمولاً از ورود به بازارهای پرریسک خودداری می‌کنند و این امر می‌تواند جریان سرمایه به سمت پروژه‌های نوآورانه یا استارتاپ‌های بلاکچینی را کاهش دهد. از سوی دیگر، جو روانی ایجاد شده در اثر تحریم‌ها، اغلب باعث افزایش نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال در بازارهای محلی می‌شود.
مقاله پیشنهادی: تاثیر تحریم‌ها بر پذیرش ارزهای دیجیتال در ایران
تأثیر بر استخراج (ماینینگ)
بازگشت تحریم‌ها در نتیجه مکانیسم ماشه، ممکن است بر صنعت استخراج رمزارز نیز اثر مستقیم داشته باشد. محدودیت در واردات تجهیزات ماینینگ یا افزایش هزینه انرژی، می‌تواند سودآوری این فعالیت را کاهش دهد. از طرفی، برخی کشورها در شرایط تحریم به استخراج رمزارز به‌عنوان راهی برای دسترسی به ارزهای خارجی روی می‌آورند. در نتیجه، فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند هم فشار و هم فرصت برای صنعت ماینینگ ایجاد کند.
گسترش بازارهای غیررسمی
یکی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر مکانیسم ماشه، گسترش بازارهای غیررسمی و موازی است. وقتی مبادلات مالی از مسیرهای رسمی دچار محدودیت می‌شوند، افراد و شرکت‌ها برای حفظ فعالیت‌های اقتصادی خود به استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز(DEX)یا معاملات همتا به همتا(P2P)روی می‌آورند. این امر می‌تواند باعث رشد سریع‌تر فرهنگ استفاده از ارزهای دیجیتال در جامعه شود، اما در عین حال ریسک‌های امنیتی و کلاهبرداری را نیز افزایش می‌دهد.
جمع‌بندی
مکانیسم ماشه در نگاه اول یک ابزار سیاسی و دیپلماتیک است، اما پیامدهای اقتصادی آن به‌طور غیرمستقیم بر بازار ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد. افزایش تقاضا برای رمزارزها، رشد نوسانات قیمتی، فشار بر صنعت ماینینگ و گسترش بازارهای غیررسمی، از جمله نتایجی است که می‌توان برای آن برشمرد. به بیان دیگر، هر بار که مکانیسم ماشه فعال می‌شود، گرچه محدودیت‌هایی برای اقتصاد رسمی ایجاد می‌گردد، اما در سوی دیگر می‌تواند به تسریع پذیرش ارزهای دیجیتال به‌عنوان جایگزینی برای سیستم مالی سنتی منجر شود.
